De regering heeft in 2013 besloten dat onze samenleving op de schop moet. Burgers moeten hun eigen verantwoordelijkheid nemen en meer voor elkaar gaan zorgen: de participatiesamenleving. De zorg die voorheen vanuit de rijksoverheid werd geregeld, wordt afgebouwd tot een bepaald minimum.
Op zich is er niets mis mee dat we zoveel mogelijk zelf regelen en iets voor anderen (gaan) betekenen. Het idee om bijvoorbeeld ouderen zo lang mogelijk in hun eigen woning te laten wonen en hen actief te houden, is niet verkeerd. Doorgaans willen ze dat zelf ook graag. Daarbij zal het veel mensen duidelijk zijn, dat vanwege de vergrijzing van onze samenleving de zorg zoals we die nu kennen op de lange duur niet meer betaalbaar is.
Evengoed leeft bij velen het gevoel dat het vooral gaat om bot bezuinigen. En voor elkaar zorgen klinkt makkelijker dan het is. Hoe dat 'zorgen voor' in Noord wordt ervaren, kun je in dit bericht lezen.
Je maakt kennis met mantelzorgers en verzorgden, Stichting Ouderenwerk Noord, de 'pluim' en de Boodschappen PlusBus.
Henk en Henny
Henk (65) en Henny (64) wonen op de Rechter Rottekade. Hij heeft gewerkt bij een grote drukkerij tot december 2003. Toen werden er 100 medewerkers op straat gezet, waar Henk er één van was. Hij had daar 31 jaar gewerkt.
Toen had Henny nog geen zorg nodig. Maar kort na zijn ontslag ging Henny achteruit. Ze kon de trap niet meer op en na onderzoek bleek dat ze drie ernstig versleten ruggewervels had. Haar spieren zijn daardoor deels verlamd. Ze woonden toen nog vier hoog in hetzelfde trapportaal en er is geen lift. De woning waar ze nu wonen is op de begane grond. Hij was uitgewoond door de vorige bewoner, maar ze waren blij dat ze in hetzelfde trapportaal op de begane grond konden gaan wonen. Ze wonen al vanaf het begin - medio jaren '70 - in dit complex. Henny is erg blij dat ze op de begane grond wonen. Ze ziet nog wat mensen langskomen en wat gebeuren; er is meer contact met de omgeving. Anders was ze de caravan, die ze samen met de auto weg moesten doen, omdat daar geen geld meer voor was, wel erg gaan missen.
Henk vond het vervelend dat hij na zijn ontslag niet meer aan de slag kon. Sollicitaties genoeg, maar ze vonden hem te oud of de werkgevers in spé gingen wat al te makkelijk met arbeidscontracten om. Toen hij WW kreeg, werd Henny opgeroepen om te gaan werken. Zij had niet eerder gewerkt. Gelukkig troffen ze het met de man van het UWV, want toen hij Henny met krukken binnen zag komen, was het hem wel duidelijk dat werk niet meer ging lukken. Henk werd later, in 2009, vrijgesteld van sollicitatieplicht om Henny te verzorgen.
Henk: 'Als ik niet werkeloos was geweest, had Henny dagelijks meerdere keren hulp moeten hebben.'
Hij is nu 65 jaar en krijgt pensioen. Daar zijn ze erg blij mee, want het was in de bijstand geen vetpot. Ze hebben destijds nog een PGB (persoons gebonden budget) aangevraagd, maar daar kwamen ze niet voor in aanmerking want Henk kon voor haar zorgen omdat hij werkeloos was. Dat kon hij nog billijken, maar dat ze ook zijn verzoek voor een bijdrage uit de WOZ afwezen voor een verhoogd toilet vond hij niet netjes. Hij moest dat maar aanvragen bij zijn verhuurder, Havensteder, maar die verwezen hem weer door naar de WOZ.
Voor Henk is het een druk dagelijks programma. Henny helpen, boodschappen doen op het Eudokiaplein, hond uitlaten (ook die van hun dochter) en huis bijhouden. Daar waar het kan springt hij ook bij om troep en bladeren in de gezamenlijke voortuin weg te halen en hij houdt ook het trapportaal bij als de schoonmaak niet helemaal naar wens is. Eén van de buurvrouwen heeft nog maar voor 30% lucht, dus ook haar houdt hij een beetje in de gaten en kijkt elke ochtend of er licht brandt of de gordijnen open zijn.
Henny kan heel kleine stukjes met krukken lopen, maar verder heeft ze een scootmobiel nodig. Daarmee rijdt ze naar de fysiotherapeut op de Admiraal de Ruyterweg. Dat is goed te doen. Wel staan er soms fietsen van de studentenflat in de weg van de route van haar huis langs de Vriendenbrug naar de fysiotherapeut. Henk heeft al een paar keer contact gezocht met Vestia, eigenaar van de studentenflat, maar de fietsoverlast blijft.
Als Henny het fysiek aan kan, vindt ze het leuk om de vijver - met daarin allerlei bijzondere vissen - bij te houden.
Een tijd geleden kregen ze van Gré nog een aardig tekstbordje. Het geeft aardig weer hoe zij met elkaar omgaan en voor elkaar zorgen. Gré: 'Het is toch heel normaal dat je elkaar helpt of is dat ouderwets?'
'En het is toch ook gezellig om met elkaar te kletsen?' Op het gebied van mantelzorg heeft Gré toch al veel ervaring, want haar ouders, die destijds ook in het trapportaal woonden, heeft ze ook lang verzorgd.
Henk was in 2012 nog mantelzorger van het jaar. Henk: 'Je gelooft me misschien niet, maar ik kom vaak tijd te kort. Henny gaat plat om 19 uur en dan pas heb ik rust en ga ik wat computeren.'
Henk en Jopie wonen sinds drie jaar naast elkaar in het Emmahuis in Blijdorp. Het Emmahuis is een huis voor 55-plussers, maar zoals Henk zei: 'Er komen nu alleen maar echt oude mensen in.' Jopie woont al 17 jaar in het Emmahuis, Henk 13 jaar.
Henk, 77 jaar, is geboren op Zuid. Daarna is hij vanuit Spangen hier komen wonen. Hij komt niet veel buiten, want het lopen gaat moeilijk. Hij heeft een scootmobiel. Henk heeft het op zich wel naar zijn zin, maar hij vond het hier vroeger veel gezelliger. Hij verzorgde toen een bruin café en voetbal- en filmvertoningen. Maar nu doet hij niets meer, want hij is het niet eens met het beleid van eigenaar Laurens. Daarbij is zo'n 80% van de oorspronkelijke bewoners inmiddels overleden, dus de contacten zijn verwaterd. Het was vroeger meer een gemeenschap. En het gezeur van Laurens dat hij niets meer op de gang mag hangen…. Thuis kijkt hij graag tv.
Jopie, 68 jaar, heeft het reuze naar haar zin. Ze heeft een prima huis en een mooie badkamer. Ze is hartstikke trots op haar mooie spullen. Zij organiseerde vroeger spelletjes-middagen. Ook zij vond het toen gezelliger, maar het is zoals het is.
Henk heeft twee keer per dag zorg van Laurens. Komen ze even checken of het goed met hem gaat. Verder hoeft hij niets. Hij had ook huishoudelijke hulp via Humanitas, maar daar was hij niet blij mee en heeft het toen zelf geregeld via een aanvraag van PGB. Ze komen nu één keer per week voor 3 uur.
Henk drinkt iedere dag met Jopie koffie. Ze kennen elkaar al meer dan 35 jaar. Henk heeft 40 jaar als kelner gewerkt in Scheveningen, Utrecht, Amsterdam maar vooral in Rotterdam. Ook Jopie heeft jarenlang in de horeca gewerkt. Daar kennen ze elkaar ook van.
Ze lopen verder bij elkaar de deur niet plat, maar voor het dagelijkse contact en de zorg over en weer is het prettig dat ze naast elkaar kunnen wonen.
Buiten voelt Jopie zich niet veilig, maar ze moet soms wel weg, anders komen de muren op haar af. Iedere woensdag gaat ze beneden koffie drinken. Henk heeft daar geen zin meer in. Ze is trots op haar dochter en kleinkind maar heeft weinig contact. Bij haar komen ze niet op bezoek. Ze is welkom om bij hen langs te komen en te overnachten, maar dat vindt ze gezien haar conditie niet zo'n goed idee en ze slaapt ook liever in haar eigen bed. Ze heeft een laptop staan. Daar doet ze de bankzaken op, maar verder heeft het haar belangstelling niet.
Henk drinkt iedere dag met een andere buur een biertje. Zijn zoon ziet hij al 30 jaar niet meer. Jopie heeft nog geprobeerd ze samen te brengen, maar zijn zoon haakte na een paar bezoekjes af. Dat vinden ze jammer, maar het is niet anders.
Wat ze voor elkaar doen, buiten het gezellige contact? Hij doet boodschappen voor Jopie en houdt haar medicijnen in de gaten.
En Jopie doet de was voor Henk. Eigenlijk doen ze gewoon alles voor elkaar wat nodig is.
Zij heeft Henk destijds aangemeld voor de 'pluim' (zie hierna). Hij vindt het een goed idee om mantelzorgers in het zonnetje te zetten.
Ach, ze vinden het zorgen voor elkaar eigenlijk niets bijzonders. Ze houden elkaar gewoon een beetje in de gaten.
En Jopie doet de was voor Henk. Eigenlijk doen ze gewoon alles voor elkaar wat nodig is.
Zij heeft Henk destijds aangemeld voor de 'pluim' (zie hierna). Hij vindt het een goed idee om mantelzorgers in het zonnetje te zetten.
Pluim van waardering
Op 7 november hebben Stichting Ouderenwerk Noord, de VraagWijzer en de deelgemeente mantelzorgers in het zonnetje gezet. Op die Dag van de Mantelzorg deelde Ahmed Harika, voorzitter van de deelgemeente, 'pluimen van waardering' uit.
Ahmed Harika sprak grote waardering uit voor mensen die zich inzetten voor hun buren en familie die zorg nodig hebben. Maar ook sprak hij van verontrusting van de zware bezuinigingen op de thuiszorg. Hij roept iedereen op schrijnende gevallen die achter de voordeur plaatsvinden te melden bij de VraagWijzer (zie daarover verderop in dit bericht).
De mantelzorgers die een pluim kregen, zijn door bewoners in Noord voorgedragen. De pluim bestond uit een ingelijste oorkonde en een mooie bos bloemen,
Wil van de Vugt heeft dankzij Opzoomeren een groot netwerk ontwikkeld rondom de Hofdijk. Wil is zelf mantelzorger en heeft mede voor de groep actieve bewoners van de Hofdijk een pluim ontvangen. Onlangs heeft die groep nog een buurman helpen verhuizen.
Wil: 'Als mantelzorger moet je terug kunnen vallen op ondersteuning van professionele organisaties voor bijvoorbeeld wondverzorging en vervanging van katheters. We hebben een sociale kaart nodig van instanties waar je als mantelzorger terecht kan met je vragen.'
'De Groep' - op de foto boven en onder - werd later nog eens in het zonnetje gezet en kreeg een lekkere taart.
'Als mantelzorger wordt het me soms ook teveel. Je moet altijd klaar staan en je opofferen. Je doet het graag maar je moet ook aan jezelf denken. Ik heb mijn les geleerd. Als 80-jarige ben ik met het tillen van mijn vrouw door mijn rug gegaan.'
Henk, nu geen onbekende meer, keurig in pak en met een mooie baard, kreeg van Ahmed een pluim voor de zorg om Jopie.
Henk was het hele eind van het Emmahuis naar het Eudokiaplein komen lopen, hoewel hij een scootmobiel heeft. 'Ik moest tussentijds wel een paar keer gaan zitten en terug met die oorkonde en die bos bloemen was het helemaal zwaar.' We vermoeden dat hij zich niet wilde laten kennen en te trots was om met de scootmobiel te komen. Moedig Henk!
Voor de aanwezige mantelzorgers was het bijzonder om ervaringen uit te wisselen. Over veel zaken waren ze het wel eens.
Om maar een paar opmerkingen te noemen:
‘Van mantelzorgers wordt veel te veel gevraagd. Als je ziet wat je allemaal moet doen als mantelzorger waar je geen verstand van hebt, is dat onverantwoord.’
‘Je ziet mantelzorgers wegvallen die het niet meer aankunnen.’
‘Je raakt niet alleen lichamelijk moe maar ook geestelijk moe.’
‘De gemeente weet te weinig van wat er achter de voordeur gebeurt.’
‘Beleidsmensen zouden eens mee moeten lopen om te zien wat mantelzorg eigenlijk inhoudt. Daarom is de rol van de wijkteams zo belangrijk.’
‘Meneer Rutte, loop eens een week mee met ons.’
Stichting Ouderenwerk Noord en VraagWijzer
Als het specifiek om of over ouderen gaat, word je door de VraagWijzer doorverwezen naar Stichting Ouderenwerk. Zij adviseren en begeleiden ouderen die problemen hebben door ziekte, een langdurige fysieke beperking, vastlopen met allerlei papierwerk, hulp nodig hebben bij het invullen van gegevens op een computer e.d. En met mantelzorgers die ouderen met dergelijke problemen helpen.
Ze hebben (op dit moment) een inloopspreekuur iedere dinsdag van 10 tot 12 uur.
Stichting Ouderenwerk is door de deelgemeente ook gevraagd om zogenaamde zorgmijders actief te steunen. Het gaat dan om ouderen die niet zelf vragen om hulp, maar zichzelf verwaarlozen en slecht eten. De stichting krijgt signalen via bijvoorbeeld buren, een huisarts of van de woningcorporatie waarvan het huis wordt gehuurd.
Deze mantelzorgster maakte de noodzaak daarvan schriftelijk duidelijk op de 'pluimdag'.
Sinds vorig jaar wordt gewerkt in wijkteams. Daarin zijn een wijkverpleegkundige, Stichting Ouderenwerk, zorgverleners Humanitas en Middin, maatschappelijk werk, opbouwwerk en (soms) woningcorporaties actief. In Noord zijn drie wijkteams actief.
De gemeente wil nu naar nieuwe wijkteams, waarin ook de gemeente is vertegenwoordigd. Eén voor iedere wijk (62 in totaal). Dit jaar wordt gestart met een pilot in tien wijken, waarvan het Oude Noorden er één is.
Ria Kerklaan (foto boven, bij de uitreiking van de pluimen) is manager ouderenwerk bij de Stichting Ouderenwerk Noord: 'Je weet pas echt wat mantelzorg betekent, als je er zelf mee te maken hebt of hebt gehad. Mantelzorg is vaak hard werken. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal kan het zwaar zijn. Je moet dan ook als mantelzorger je eigen grenzen bewaken.'
Boodschappen PlusBus
Gisteren knipte Ahmed Harika het lint door, waarmee officieel de Boodschappen PlusBus in gebruik kon worden genomen. De bus wordt ingezet als boodschappendienst voor de Buurtbuddie. De Buurtbuddie, een prachtig voorbeeld van mantelzorg, is een project waarbij buurtbewoners ouderen en minder validen helpen met boodschappen doen, het huis opruimen, hun administratie doen etc. Lees hier meer over de start van de Buurtbuddie in 2011. Naast Ahmed staan de vaste medewerkers van het Buurtbuddie-project Sonia de Brito en Martin Mekes.
En hij bedankte alle buurtbuddies en vrijwilligers van het buurtcentrum. Inmiddels zijn er al 80 buurtbuddies die zo'n 150 ouderen in de buurt helpen.
Ahmed in gesprek met Wim Lambers van het Nationaal Ouderenfonds (rechts) en Wil Roode van Wilskracht Werkt. De Buurtbuddie is één van de vele projecten van Wilskracht Werkt.
De bus is helemaal aangepast voor mensen die moeilijk ter been zijn. Met deze bus kunnen ouderen gezamenlijk boodschappen doen. Er kunnen zeven mensen en een begeleider meereizen. De PlusBus zal ook gebruikt worden voor uitstapjes, bezoek aan een tuincentrum of ziekenhuisbezoek; afhankelijk van wat nodig is en van de initiatieven van de buurtbuddies.
Wil jij misschien buurtbuddie worden of wil je er meer over weten, neem dan contact op via buurtbuddie@wilskrachtwerkt.nl of via 06 42473507.
Ten slotte
Het is goed dat een zekere mate van verantwoordelijkheid bij burgers wordt neergelegd. Dat houdt mensen actief en betrokken. Maar mantelzorg is geen automatisme. Sommige ouderen en hulpbehoevenden hebben geen familie of buren die voor hen kunnen of willen zorgen.
Bij Henk en Henny en Henk en Jopie werkt(e) de mantelzorg in combinatie met de reguliere zorg vooralsnog goed. Maar in het geval van Henk en Henny was dat alleen omdat hij werkeloos was en de zorg op zich kon nemen.
Het is dan ook helemaal de vraag of het vangnet van de overheid (straks de gemeente) dat overblijft na alle beleidswijzigingen en bezuinigingen op de zorg, voldoende is om ouderen die buiten de boot vallen op te vangen.
Mocht je als oudere hulp nodig hebben, ouderen zien die geen hulp krijgen of wil je misschien zelf wel mantelzorg verlenen, maar heb je daar hulp bij nodig, neem dan contact op met Stichting Ouderenwerk Noord. Hun telefoonnummer is 010 244 82 40 en hun emailadres is info@ston.nl.
Foto's: Johannes Odé en Mick Otten
Tekst: Mick Otten
