Debat in Noord naar aanleiding aanslagen Parijs

Kort na de aanslagen in Parijs op de redactie van Charlie Hebdo en op een joodse supermarkt, organiseerde het college van burgemeester en wethouders vier bijeenkomsten in Rotterdam rond radicalisme. De laatste was in Rotterdam Noord.

Bewoners, gebiedscommissieleden, ondernemers en vertegenwoordigers van instellingen uit Noord zijn op 10 februari naar de aula van het Wolfert van Borselen College gekomen om van gedachten te wisselen over de wij-samenleving, zoals burgemeester Aboutaleb het verwoordt.


Meer dan 120 mensen hadden zich aangemeld voor het debat.

Thomas Roskam, voorzitter van de Gebiedscommissie Noord wijst op de rol die het onderwijs heeft voor omgangsvormen in de samenleving: Iedere school heeft de verantwoordelijkheid de breedte van de samenleving te laten zien, zodat de scholieren ook de achtergronden en tradities van elkaar leren kennen. Het moet een verbreding geven van je horizon en leren respect te hebben voor elkaars opvattingen.

De opkomst is een goede mix van de bewoners van Noord.

Ahmed Aboutaleb valt meteen met de deur in huis: Ik weet wat ik teweeg heb gebracht met mijn speech tijdens de bijeenkomst op Plein 1940. Het is vanavond uw kans om mij de oren te wassen. Het belang van deze avond is: wat staat ons te doen om een wij-samenleving - waar we allemaal groot voorstander van zijn - te versterken. Maar wie zich uitdrukkelijk afzet tegen zo'n maatschappij, in Syrië gaat vechten en vervolgens zijn wil komt opleggen met een kalasjnikov die hoort hier niet. Vraag is hoe we jongeren kunnen beschermen tegen radicalisering en hoe we risico’s van gebruik van geweld kunnen uitsluiten.


Na de inleiding komen enkele statements van gebiedscommissieleden en bewoners. Leonie Verstraten stelt de vraag: Wat heeft ons hier gebracht om hier in dialoog met elkaar te gaan en wat kunnen we in ons dagelijks leven doen om meer wij in onze samenleving te brengen? 

Bewoonster Karin Padmos: Ik woon in de Schieveenstraat, een straat met verbinding, waar we elkaar heel goed kennen. Na de aanslagen waren mijn buren erg ontdaan. Karin leest een citaat voor van een Marokaanse buurvrouw: Ik voel me zeker rot. Wij vinden het verschrikkelijk. Ik maak me ernstig zorgen hierover. Mensen zonder gezond verstand verpesten het voor de rest. Ik ben moslima en ben daar trots op. In de koran staat nergens dat je mensen mag doden. Karin: Ik ben blij dat ze mij dit gezegd heeft.


Hoe creëer je het wij gevoel? Ik ken iedereen in de straat en door die verbintenis krijg je een wij gevoel. Karin sluit af met een veelvuldig door haar vader gebruikt citaat: Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.


Ook jongeren komen aan het woord: Voor jullie staan Murat Mo en Shaffy. Wij wonen in het Rottekwartier. Ons geheim is: wij hanteren al jaren de twee R's: ruimte en respect voor elke buurman en elke buurvrouw. Daarmee zijn wij opgegroeid. Ik ken geen enkele terrorisme groep. De wereld is van iedereen en iedereen op deze wereld is gelijk aan elkaar!


Mo richt het woord tot Aboutaleb: We hopen dat wat vanavond besproken wordt niet voor niets zal zijn geweest.

Wij zorgen dat we elkaar tegenkomen in het Rottekwartier, zegt actief bewoonster Wil van Vugt. Het hele jaar door hebben wij activiteiten waardoor jong en oud elkaar tegenkomen, plezier maken en voor elkaar zorgen.

Een buurtbewoner vindt dat je de brand voor moet zijn. Is de Nederlandse gemeenschap niet te gesloten? Is onze samenleving niet te zakelijk, niet te virtueel? Begin met goede dag te zeggen en vervolgens ook wat meer.

Onvermijdelijk komen gedrag en uitspraken over joden, moslims en ander bevolkingsgroepen aan de orde.

Aan iedere tafel konden de deelnemers aan de discussies vragenlijsten invullen, die zijn verwerkt in een verslag: Wij Rotterdammers. Kunstenaar Chris Ripken zet zijn gedachten op papier.

Vragen en antwoorden.

Een buurtbewoner ergert zich er aan dat je je als moslim steeds moet verantwoorden als het gaat over radicalisering en de ontwikkelingen in het Midden-Oosten.

Ook de top van de Rotterdamse politie, vertegenwoordigd door Martine Vis, neemt deel aan de discussies en luistert vooral.

Tal van praktische voorstellen naar voren gebracht: Gezamenlijk tuinieren in de buurt brengt diverse bewoners meer tot elkaar. Ook deelname aan het verenigingsleven wordt als remedie tegen radicalisme gezien. Suggesties volgen elkaar op: Cursussen over omgaan met belediging zijn actueel. Mix zoveel mogelijk kinderen. Breng de politiek dichter bij het volk. Zoek elkaar op, wees tolerant, accepteer verschillen. 

Niets nieuws voor bewoners van Rotterdam Noord. Al jaren worden projecten en activiteiten georganiseerd en overal in de wijk roepen borden op tot ontmoeting, luisteren naar elkaar en nemen van verantwoordelijkheid.

Jongeren voelen zich ongemakkelijk als ze als de ander worden gezien en behandeld.

Emin Erdogan, lid van de Gebiedscommissie Noord namens de jonge Rotterdamse partij NIDA: De kinderen van migrantenouders zijn gewone Nederlanders. Laten wij dus als Nederlanders gewoon samenleven en ophouden met dat wij-zij denken.

Wat kan je praktisch doen om het wij gevoel te stimuleren was één van de vragen. Een paar suggesties: Elkaar groeten in de wijk. Samen tuinieren met buurtbewoners waardoor contacten groeien en binding ontstaat. Schilderijen in de straat ophangen, gemaakt door kinderen met een verschillende achtergrond uit de straat.


Bij de projecten van Mensen maken de Stad weten ze dat al lang!

Na lange discussies gaat gespreksleider Ruud Rakers de tafels langs voor een kort plenair verslag.

Aan tafel twee merkt iemand op: Ik heb geprobeerd de aanslagplegers op Charlie Hebdo te zien als slachtoffers. Ik kwam er op uit dat ze nooit aanzien hebben gehad en geen eigen identiteit hebben kunnen ontwikkelen. Daar zouden we aan moeten werken door een vertrouwensrelatie op te bouwen onderling en beter onderwijs. Dat bij ons een school in de wijk dicht gaat, is dus helemaal verkeerd.

Wethouder Joost Erdmans doet verslag van de gesprekken aan zijn tafel.

Reactie op de aanslag in Parijs: Het is niet onze oorlog en laten we ons daar niet in meetrekken. Het is niet de oorlog van Noord. Er is op enkeling na niemand die veel moeite heeft met de uitspraak van de burgemeester van 'dan rot je toch op'. 
Tips: Zet iedere maand politie, politiek en assertieve bewoners bij elkaar. Leg verbinding tussen uitersten. Laat bewoners meer actie ondernemen. Moslims hebben zelf ook een belangrijke sleutel in handen bij de oplossing van onbegrip.

Han van Dam, gebiedsmanager voor Noord: Bij ons kwam vooral het probleem van wij-zij denken aan de orde. Bijna iedereen heeft daar iets mee. Hoe kom je met elkaar in contact? Als kwinkslag bracht één van de mensen naar voren: stimuleer gemengde huwelijken.

Elma Jonas, accounthouder maatschappelijke ontwikkelingen voor het gebied Noord: Bij ons aan tafel kwam naar voren dat mensen van Turkse afkomst het gevoel hebben dat ze zich moeten verantwoorden voor wat er gebeurd is in Parijs. Wij maken ons zorgen over wat de consequenties van de aanslagen kunnen zijn op de Rotterdamse samenleving. Deze gebeurtenissen versterken vooroordelen die we over elkaar hebben. Hoe kunnen we dat voorkomen? Hoe maak je beeldvorming over elkaar beter? Door ontmoeting, zet je deuren open, groet elkaar, door nieuwkomers te stimuleren in allerlei clubs en organisaties deel te nemen. 

Met een vlammend betoog sluit Aboutaleb de dialoog avond af. De Nederlandse moslims zijn geen slachtoffers, ze zijn zelfbewust en gaan met hun tijd mee. Ze zijn niet verantwoordelijk voor het terrorisme van een heel kleine minderheid. Ik zeg, pak je verantwoordelijkheid en niet, je bent verantwoordelijk. Ik vind dat de islamitische gemeenschap in Europa van 16 miljoen mensen een kans hebben laten liggen om een begin te maken met geworteld te zijn in de westerse traditie van debat, barmhartigheid en vrijheid. Maar niet in Rotterdam. Op veel plaatsen gaan we hier gesprekken aan met argumenten. 

Wie is wij? Wij is allen en zij is nul. Tenzij iemand kiest om zij te zijn, om zich buiten de orde te stellen. Wij staat ook voor vertrouwen. Maar fantastisch hoe verschillend wij zijn. De verschillen maken onze samenleving interessant. Je kan met elkaar in discussie gaan en je hoeft het niet eens te worden. Denk aan de Nederlandse spreuk: 'Komt tijd, komt raad’.

Aboutaleb wil in Nederland begraven worden. Dit stukje grond waar ik leef en werk is voor mij ontzettend waardevol!


Met een interview voor BBC-news krijgt Emin Erdogan een internationaal podium voor een ander geluid over de door vele geprezen uitspraken van de burgemeester.

Er wordt nog lang nagepraat.  Een verslag van de vier wij-bijeenkomsten staan nu online op Wij-Rotterdammers. 

Misschien denk je: heeft zo'n debat wel zin en zijn het geen open deuren? Voor veel mensen - denken we - zijn het geen open deuren, want hoe vaak word je bijvoorbeeld op straat begroet? We denken dat het debat een goed begin is, maar het moet wel gevolgd worden door concrete acties.

foto's en tekst: Johannes Odé
met dank aan Ed de Meijer