Het symposium werd gehouden bij Roodkapje aan de Teilingerstraat. Geen toevallige locatie, want dit bedrijf gevestigd in het Zomerhofkwartier, sluit goed aan bij de woonstrategie van Havensteder: wonen, werken en dynamiek. Zie ons eerdere bericht over ZoHo.
Havensteder verhuurt zo'n 45.000 woningen - waarvan 5.500 in Noord - in Rotterdam en Capelle aan de IJssel aan 81.000 mensen.
Dagvoorzitter Bas van der Pol heette iedereen welkom. Bas: We staan stil bij de opgaven van vandaag en de opdracht van Havensteder en van corporaties in zijn algemeenheid en we blikken vooruit op het wonen in de toekomst en hopen daarvoor vandaag inspiratie te vinden.
Hij had een vraaggesprek met Hedy van den Berk. Bas: Kun je een positief en negatief ding noemen waarmee Havensteder is geconfronteerd? Hedy: Positief is dat we nu echt wat aan de Hofbogen kunnen gaan doen, nu de stad daar geld voor heeft vrijgemaakt en we daar goede afspraken over hebben kunnen maken. Negatief zijn de wietkwekers in Vreewijk. En ik noem ook nog als positief het Zomerhofkwartier, waar we nu zijn, als proeftuin en als inspiratiebron. Het past helemaal bij de corporatie van de toekomst.
Hedy: Fijn dat de opkomst, toch zo'n 300 mensen, zo groot is. Ik voel me jarig als organisatie. Dat we dit kunnen vieren met elkaar, 100 jaar, ik vind het heel wat en het voelt ook alsof we het mogen laten zien aan de stad. Kijk eens wat we hebben bijgedragen. En kijk eens wat we nog van plan zijn.
Uiteraard werd stilgestaan bij de rol van de woningcorporatie in de toekomst. De woningcorporaties liggen behoorlijk onder vuur en kabinet en parlement gaan veel veranderen aan de die rol; de aangepaste woningwet is net deze week de Tweede Kamer gepasseerd. Opmerkelijk genoeg deed Hedy geen harde uitspraken richting politiek. Maar goed, het is ook feestje en ze bekijkt het van de positieve kant.
Een paar quotes uit zijn lezing.
Ik heb me af zitten vragen: hoe zit dat nou met die Rotterdamse woningcorporaties, hadden die niet dat emancipatiestreven… Nou misschien een beetje wel. Rotterdam was in die tijd (redactie: de periode tussen de wereldoorlogen) een stad waar heel veel moderne ondernemers waren. Die hadden emancipatiedrang. Ze wilden van Rotterdam een moderne stad maken met een moderne maatschappij en daar hoorden geen krotten bij.
Ondernemers hebben ook na de oorlog een sterke invloed gehad. Zij hadden natuurlijk ook directe lijnen met de gemeentebesturen. Je krijgt uit literatuur de indruk dat de sociaal democratie de naoorlogse stad heeft gebouwd, maar dat was helemaal niet zo. Het waren die moderne ondernemers. De corporaties gingen daar later aan meedoen.
Dat zit toch op de een of andere manier een beetje in het DNA van die corporaties. Dat DNA wordt nu van buitenaf een beetje onderdrukt (redactie: door aanpassing van de woningwet). Maar het zou goed zijn om dat op te pakken en die traditie een nieuwe vorm te geven.
Over de stamboom van Havensteder: PWS heeft in zijn hele leven tot een paar jaar geleden helemaal niets gefuseerd of gecombineerd. Het is een soort adellijke familie die altijd hetzelfde is gebleven, maar in dat soort families heb je ook fouten, maar daar gaan we het vandaag niet over hebben. Com.wonen is een verzameling, dat houd je niet voor mogelijk.
Hedy ter afsluiting: Hoe geven wij die ontwikkelingen allemaal een plek en hoe wonen wij in de toekomst? Dat is eigenlijk ook de vraag van de prijsvraag.
Voor een verdere impressie van het symposium, klik hier.
Na de lezing kon je je vervoegen bij 'paralelsessies' om nog wat meer te leren over de stad, volkshuisvesting en Havensteder. Over uiteenlopende onderwerpen, maar allemaal passend bij het thema 'wonen in de toekomst'.
Johannes volgde Jan Willem van der Schans, onderzoeker aan de universiteit van Wageningen en mede-oprichter van Eetbaar Rotterdam.
Er is één partij in Rotterdam die systematisch sympathie heeft voor de stadslandbouw en dat is Havensteder, vertelt Jan Willem. Het thema gezondheid en wonen heeft altijd wel aandacht gehad van de corporatie. Maar in de laatste jaren is er een groeiende aandacht voor stadslandbouw en Havensteder ondersteunt veel van dit soort projecten in de stad. Nu mag dat eigenlijk niet meer. Havensteder moet stenen stapelen.
Uit de informatiebrief van Havensteder: Stadslandbouw zie je op steeds meer plekken. Waar het eerst iets was voor de geitenwollensokken, begint nu iedereen er aan. Hoe passen we stadslandbouw toe? Wat is de waarde van stadslandbouw voor onze bewoners? Wat voor functie heeft stadslandbouw op de leefbaarheid in onze wijken?
Jan Willem van de Schans nam de groep mee naar het Binnenterrein Noordsingel- Rembrandtstraat, waar Eva Bes vertelde over de tuin. Lees hier meer over de tuin.
Eva Bes, bewoonster, milieucoach en eigenaar van Evasie, spraken we al eerder bij de Geluksroute.
Van de website van Eetbaar Rotterdam: Eetbaar Rotterdam stelt zich ten doel de voedselketen weer zichtbaar te maken in de stad. Als voedsel dichter bij huis groeit, krijgen de stadsbewoners de mogelijkheid het voedselproductieproces te zien en te ervaren. De vereniging wil op deze manier een bijdrage leveren aan een gezonde en duurzame samenleving. … De vereniging Eetbaar Rotterdam wil een netwerk organiseren voor stadslandbouw, waarin initiatieven elkaar kunnen versterken.
Waar eerst een betegeld terrein was, zijn moes- en bloemenperken aangelegd. Een deel wordt onderhouden door scholieren van basisschool de Klimop. Eva geeft begeleiding aan de kinderen die hier komen tuinieren. Ook heeft een aantal omwonenden hun eigen moestuintje hier.
Een productietuin kan er ook leuk uit zien.
Naast de stadstuin heeft Eva een speelweide met notenbomen laten aanleggen voor omwonenden, waar kinderen ook hutten kunnen bouwen. Nu het binnenterrein besloten is, komen steeds meer kinderen hutten bouwen. Eva draagt zorg voor het onderhoud.
Na het symposium wilden wij ook wel eens wat 'nieuwe stenen' van Havensteder bekijken en vastleggen. We zijn naar 130WATT gegaan, een nieuwbouwproject met koopwoningen.Uit de informatiebrief van Havensteder: Stadslandbouw zie je op steeds meer plekken. Waar het eerst iets was voor de geitenwollensokken, begint nu iedereen er aan. Hoe passen we stadslandbouw toe? Wat is de waarde van stadslandbouw voor onze bewoners? Wat voor functie heeft stadslandbouw op de leefbaarheid in onze wijken?
Jan Willem van de Schans nam de groep mee naar het Binnenterrein Noordsingel- Rembrandtstraat, waar Eva Bes vertelde over de tuin. Lees hier meer over de tuin.
Eva Bes, bewoonster, milieucoach en eigenaar van Evasie, spraken we al eerder bij de Geluksroute.
Van de website van Eetbaar Rotterdam: Eetbaar Rotterdam stelt zich ten doel de voedselketen weer zichtbaar te maken in de stad. Als voedsel dichter bij huis groeit, krijgen de stadsbewoners de mogelijkheid het voedselproductieproces te zien en te ervaren. De vereniging wil op deze manier een bijdrage leveren aan een gezonde en duurzame samenleving. … De vereniging Eetbaar Rotterdam wil een netwerk organiseren voor stadslandbouw, waarin initiatieven elkaar kunnen versterken.
Eén van de gezichtsbepalende punten van 130WATT op de hoek Hartenruststraat - Loofdakstraat. Er zijn 51 koopwoningen gebouwd rondom een binnenplaats.
Ze zeggen dat je het beste naar een koopwoning kunt gaan kijken bij grauw weer. Vind je het dan een aantrekkelijke woning en woonomgeving, dan kan het bij goed weer alleen maar meevallen; geen kat in de zak. Dus gingen wij op een grauwe dag langs.
Op de website zien we dat er nog 3 woningen te koop staan en op 4 woningen is een optie genomen. Niet fout voor zo'n project midden in het Oude Noorden. 130WATT sluit klaarblijkelijk goed aan bij de 'wooncarrière' van bepaalde mensen, een term die in de volkshuisvesting vaak wordt gebruikt. Wooncarrière bieden betekent dat je als stad en als woningcorporatie bewoners van jong tot oud, met en zonder kinderen, een woning aan wilt kunnen bieden waar die doelgroep behoefte aan heeft, binnen de stad of wijk. Dat biedt het Oude Noorden maar beperkt: nieuwe en betaalbare eengezinswoningen ontbreken. 130WATT voorziet in die behoefte.
Johannes was er op 5 april bij toen woningen werden opgeleverd aan de eerste bewoners.
Mag een woningcorporatie dit soort koopwoningen nog bouwen in de toekomst? Uit De Volkskrant van 12 december over de aanpassing van de woningwet: In principe moeten corporaties zich alleen bezighouden met het bouwen en beheren van sociale huurwoningen voor mensen met lage en middeninkomens. Grote commerciële projecten zijn taboe. Alleen wanneer in achterstandswijken geen commerciële partijen te vinden zijn om koopwoningen of duurdere huurwoningen te bouwen mag de corporatie dat op zich nemen. Dus wel de lasten niet de lusten, want dan zou een woningcorporatie een (groot) risico nemen met de bouw in achterstandswijken en mogen projectontwikkelaars op andere plaatsen de krenten uit de pap halen!
Het complex is vrij sterk naar binnen gericht; de zit/eetkamer kijkt uit op de tuin aan het binnenplein. Op het binnenplein is er veel parkeergelegenheid en wat groen. Speelgelegenheid voor kinderen is er niet, maar die is er wel op een direct aanpalend terrein (zie verderop).
Op de website van 130WATT kwamen we een quote tegen van Roelf Steenhuis, architect van het woningcomplex: Wat voor ons belangrijk blijft, is dat het pand niet op zich staat, maar een rol gaat spelen in de wijk. Prima uitgangspunt, maar we zijn benieuwd hoe dat in de praktijk vorm krijgt.
Het binnenplein in zuidelijke richting. Vooraan (en op de foto onder) een veldje groen. Wij vinden het binnenplein wel erg 'stenig'. En als alle parkeervakken gevuld zijn, wordt het er niet aantrekkelijker op. We realiseren ons dat veel bewoners het juist erg aantrekkelijk zullen vinden hun auto of - zoals we bij sommige huizen zagen - hun motorfiets op een veilig afgesloten terrein te hebben staan. Misschien zelfs een belangrijk argument hier een huis te kopen!
Met het groen moet nog iets aardigs gedaan worden. Op de artist impression zagen we boompjes staan, dus we nemen aan dat dit nog niet af is. De tuinen zij wel erg klein en dan staat er ook nog een schuurtje op. Maar ja, waar laat je anders je fiets of scooter?
Net als met de parkeervakken was er een alternatief door een ondergrondse parkeergarage te maken, waar dus ook de schuurtjes in een andere vorm ondergebracht hadden kunnen worden. Maar het leven is niet zo eenvoudig: misschien was het technisch lastig in verband met de grondwaterstand (de Rotte ligt heel dichtbij) en het is erg kostbaar. En je wilt de woningen ook nog enigszins betaalbaar houden…
Gelukkig is er wel voor gekozen meteen een metalen hekwerk met klimop als schutting te plaatsen. Dat maakt het groen en minder gecompartimenteert. Nu maar hopen dat er niet allemaal houten schuttingen komen...
130WATT spreekt mij wel aan. De architectuur met zijn verschillende vormen en hoogtes (niet te hoog) en voldoende afwisseling. Het past ook aardig in de omgeving. De woningen zijn ruim en zien er prima uit. Bewoners van Noord die graag in dit gebied willen blijven wonen en op zoek zijn naar een eengezinswoning met (kleine) tuin of balkon, hoeven nu eens niet de stad uit.
Om een leuke invulling te geven aan het terrein, schakelde Havensteder Creatief beheer in. Deze organisatie richt zich op het warmer, leefbaarder en gezonder maken van wijken via de inzet van groen. De omwonenden van de Wolstraat kunnen actief meedenken over de inrichting van het terrein.
We komen er nog eens terug om te laten zien wat het is geworden.
Foto's: Johannes Odé en Mick Otten
Tekst: Mick Otten, met dank voor de quotes uit de lezing van Arnold Reijndorp en uit de impressiefilm van Havensteder
